Gisteren tikte ik het icoontje van WhatsApp aan en schoof hem naar de rechterbovenhoek van mijn scherm: app deïnstalleren. “Weet je het zeker?” vroeg WhatsApp nog en heel even voelde ik een twijfel, maar toen volgde heel duidelijk van binnen een overtuigd antwoord: “Ja, heel zeker.” Ik liet mijn vinger los. Het icoontje verdween. Mijn telefoon gaf de melding: ‘WhatsApp is verwijderd’. Dat was het dan.

Haat-liefde met online leven

Eigenlijk heb ik altijd al een haat-liefde verhouding gehad met online leven. Zodra internet voor dagelijks gebruik beschikbaar kwam, voelde ik de pull. Ik kon eindeloos chatten met vriendinnen via MSN. Lange mails schrijven met foto’s en stukjes poëzie. Verhalen delen op een verhalensite. Ik zou uren op de gezinscomputer kunnen blijven als ik zou willen, maar dat mocht niet. Ik had een half uur computertijd per dag (geloof ik). Misschien dat het iets meer was, misschien dat dat later uitbreidde, ik weet het niet en ik weet ook niet meer wanneer ik zelf mocht bepalen hoe vaak en wanneer ik online ging. Maar achteraf heb ik vaak met verlangen naar die beperking teruggekeken. Naar de tijd dat mijn ouders voor me bepaalden wanneer het online zijn genoeg was geweest en ik weer in het offline hier en nu terugkwam. Want mezelf een beperking van schermtijd opleggen, bleek toch een stuk lastiger.

Het duurde lang voordat ik een smartphone nam.
Het duurde ook lang voordat ik aan WhatsApp begon.

Ik was huiverig om de drempel tot online zijn steeds kleiner te maken. Want met online zijn kwam een bijeffect. Erin gezogen worden. Je erin verliezen. Ik heb altijd gevoeld hoe online zijn je aandacht kan gijzelen, je uit het hier en nu kan trekken, je in een vacuüm kan doen belanden waarin je de wereld om je heen een beetje vergeet.

In golfbewegingen online

En ondanks al het leuke en verleidelijke van het internet bleef ik daarom verlangen naar een hoofdzakelijk offline leven. Ook al installeerde ik alle aantrekkelijke nieuwe sociale media apps, ik bleef zoeken naar een manier om zelf de controle te houden over wanneer ik in contact was met andere mensen.

Dat is ook waarom ik bloggen zo fijn vind. Ik kan dingen met de wereld delen op mijn manier, in mijn vormgeving, op mijn kleine fijne hoekje van het internet. Ik volg ook met plezier andere blogs. Ook dat is merkbaar met intentie en aandacht gedaan. En het is beperkt. Als ik de nieuwste blogs heb gelezen, is er op die website gewoon niks nieuws meer te zien en klik ik de browser weg. Heerlijk overzichtelijk.

Mijn relatie met online zijn en sociale media ging en gaat daarom nog steeds altijd in golfbewegingen. Dan weer ben ik een periode heel enthousiast, dan weer stoor ik me eraan en laat ik het vrijwel geheel liggen. De ene keer plaatste ik regelmatig berichtjes op Instagram of appte ik veelvuldig met vriendinnen, de andere keer voelde ik de behoefte om veel offline te zijn, weg te gaan.

Vanzelfsprekend en héél makkelijk

Niet iedereen heeft Instagram. Je wordt niet raar aangekeken als je geen Tiktok gebruikt. Maar naar mijn gevoel heeft WhatsApp altijd een andere status gehad dan andere social media. De app heeft zo’n vanzelfsprekendheid over zich dat weinig mensen stil lijken te staan bij de optie om hem ook níét te hebben. Mensen gaan er gewoon vanuit dat je WhatsApp hebt. Wat sms was vóór het mobiele internet, is WhatsApp nu.

Ik heb daar mijn twijfels over. De drempel om te sms’en is vanwege de kosten altijd vele malen hoger geweest dan de drempel is om iemand gratis via je ruim bedeelde internetbundel of gratis wifi een appje te sturen. Die drempel is laag. Appen is héél makkelijk. En – waar ik me aan kon storen – de drempel is óók heel laag om een groepsapp aan te maken. Voor een verjaardagscadeau voor die. Een babyshower voor haar. Een vrijgezellenfeest voor die. Een groepje van de yoga in het dorp.

De drempel op WhatsApp is wat mij betreft té laag.
Elkaar bereiken is té makkelijk geworden.

Appjes worden gedachteloos gestuurd. Twintig felicitaties in vergelijkbare bewoordingen met een hoop emoticons. Mededelingen aan iedereen die meer passend waren geweest in een één op één gesprek. Steeds vaker voelde het voor mij alsof we ongevraagd elkaars aandacht stelen, elkaars tijd opeisen. De toestroom aan berichtjes is (te) groot terwijl de urgentie of prioriteit niet altijd even groot is. Ik had het gevoel dat veel op WhatsApp in de categorie digital clutter viel. En dat ik mijn tijd, energie en aandacht liever zelf wilde beheren/sturen.

Terug naar mezelf

In de afgelopen maanden ging ik iedere maand een dag offline. Dan deed ik mijn telefoon uit en mijn laptop uit en gingen die de rest van de dag niet meer aan. Meestal deed ik dat op een dag dat ik alleen was en geen plannen of afspraken had. Een dag om weer met mezelf te connecten, te ontprikkelen en bij te tanken. De onrust en de drempel aan het begin van de dag waren altijd even hoog, maar zodra ik even volhield, ebde dat weg en ontstond er rust.

Ik voelde zoveel beter wat ik nodig had.
Ik had zoveel meer daadkracht om daar ook gehoor aan te geven en naar te handelen.
Ik was zoveel meer in het hier & nu.

Het verschil was verbijsterend, elke keer weer. Ik voelde me gewoon écht beter op die dagen. Meer bij mezelf. Meer gecentreerd. Tevredener, rustiger, meer gefocust. Ik vond het de dag erna bijna altijd jammer om mijn telefoon weer aan te zetten en weer terug te gaan naar de online wereld.

Geen middenweg

Nou zal dat voor iedereen anders zijn. Maar ik heb gemerkt dat er geen middenweg voor mij bestaat. Als ik online ben, zuigt het me er steeds langzaam weer in. Het zuigt me langzaam en ongemerkt toch weer weg uit het hier & nu, uit mijn lijf. Het gaat automatisch. Ongemerkt of onbewust klik ik toch steeds mijn telefoon open om te kijken of er nog een bericht is. Om vervolgens onrustig te worden als er een bericht is wat ik onnodig vind, of waar ik vervolgens dus iets mee moet (antwoorden, afspreken, datum prikken, tikkie betalen, whatever).

Ik laat mijn aandacht, energie en tijd stelen. En dat wil ik niet meer. Dus daar was ik gisterenavond. Met mijn vinger op het icoon, bewegend naar de rechterbovenhoek.

Ik stop ermee.
Geen WhatsApp meer voor mij.

Je kunt me mailen. Me bellen om bij te kletsen. Me sms’en als je trein vertraging heeft of je in de file staat. Me volgen op mijn blog en reageren onder mijn berichten. Ik ben niet van de aardbodem verdwenen. Maar ik kies wel weer zelf de momenten waarop ik reageer. De momenten waarop ik me openstel voor de wereld om me heen.

Ik hoop dat het me rust brengt, energie en tijd teruggeeft die ik dolgraag wil investeren in verdieping van vriendschappen. In live ontmoetingen. In lange, inhoudelijke, persoonlijke mails of handgeschreven brieven. In fijne gesprekken via de telefoon of Skype. In de mensen die het allerbelangrijkste voor me zijn.